Handelen vanuit wantrouwen is het benaderen van mensen met de vooronderstelling dat ze onbetrouwbaar zijn of misbruik maken, wat leidt tot onterechte uitsluiting en belemmering. Dit wantrouwen heeft grote gevolgen voor de mensen die hiermee te maken krijgen. In deze blog delen we onze ervaringen en inzichten op dit onderwerp.
Wat is handelen vanuit wantrouwen?
Handelen vanuit wantrouwen betekent dat de overheid mensen benadert met de aanname dat ze misschien iets verkeerd doen of regels willen misbruiken. Dit gebeurt vaak vanwege eerdere problemen, zoals fraude of misbruik van systemen. Om dit te voorkomen, worden strenge controles ingevoerd waarbij mensen eerst op risico’s worden beoordeeld.
Waarom gebeurt dit?
De keuze om te handelen vanuit wantrouwen wordt vaak gedreven door de behoefte aan veiligheid, het voorkomen van risico’s en de druk om verantwoord om te gaan met middelen en verantwoordelijkheden. In plaats van iedereen uitgebreid te evalueren en op hun individuele situatie in te gaan, wordt er vaak gebruik gemaakt van gestandaardiseerde criteria en protocollen om het proces te versnellen. De overheid kiest soms voor deze benadering om negatieve ervaringen uit het verleden, zoals misbruik, te voorkomen. Door strengere regels en controles in te voeren, gebaseerd op eerdere negatieve ervaringen, hopen ze misbruik van systemen en processen te verminderen.
Waarom is dit een probleem?
De aanpak om te handelen vanuit wantrouwen zorgt er helaas te vaak voor dat ook onschuldige mensen bij voorbaat als verdacht worden gezien. Het idee is dat dit beleid misbruik voorkomt, maar in de praktijk krijgen velen onterecht een negatieve stempel waar ze niet gemakkelijk van af kunnen komen. Het resultaat is dat mensen die hulp nodig hebben, deze vaak niet krijgen, er veel moeite voor moeten doen, of met weinig respect worden behandeld. Dit zorgt ervoor dat mensen het vertrouwen op de instanties en regelingen verliezen die er voor hen zouden moeten zijn, omdat dit vertrouwen niet wederzijds is. Dit heeft verwoestende gevolgen. Dit geldt vooral voor bepaalde doelgroepen die vaak, en soms zelfs systematisch, vallen binnen deze risicogroepen. Deze mensen willen daarom niet meer te maken hebben met dat soort instanties en hebben het vertrouwen in de Nederlandse maatschappij verloren.
Wat zijn voorbeelden van een beleid dat handelt vanuit wantrouwen?
- Mensen met een bi-culturele achtergrond worden vaak met argwaan behandeld door bijvoorbeeld uitkeringsinstanties, alsof ze steeds moeten bewijzen dat ze hulp nodig hebben.
- Etnisch profileren door de politie zorgt ervoor dat mensen op basis van hun uiterlijk of afkomst verdacht worden behandeld, zonder dat er sprake is van concrete aanwijzingen, wat leidt tot discriminatie en wantrouwen.
- Mensen die zich uitspreken over gevoelige onderwerpen zoals Syrië, Israël en Palestina worden soms gezien als vijanden van de staat, wat hen bang maakt om vrijuit te spreken.
- Bij de toeslagenaffaire werden duizenden ouders onterecht beschuldigd van fraude met kinderopvangtoeslag, vaak alleen maar vanwege kleine administratieve fouten of omdat ze tot een bepaalde bevolkingsgroep behoorden.
We moeten af van het beleid van handelen vanuit wantrouwen
Als oprichter van Coach’EmUp en iemand die zelf te maken heeft gehad met discriminatie en gesloten deuren, zie ik met eigen ogen hoeveel potentie verloren gaat door het huidige beleid vanuit wantrouwen. Nederland kan, en moet, een land zijn waar iedereen gelijke kansen krijgt, maar daarvoor is het nodig dat de overheid haar burgers met vertrouwen en respect behandelt. Ik zie dagelijks hoe jongeren en jongvolwassenen vervreemden van hun Nederlandse identiteit door de manier waarop ze worden behandeld. Ik ben ervan overtuigd dat Nederland pas echt kan floreren als we afstappen van het handelen vanuit wantrouwen en iedereen de kans geven om hun volledige potentieel te bereiken.
Geschreven door: Mourad Ouari
Directeur
Coach’EmUp
“Als jongere uit de Schilderswijk hoorde ik ook veel verhalen”
Zo heb ik talloze voorbeelden: Ouders van jeugdigen associëren bijvoorbeeld vaak het CJG (onterecht) met het uit huis plaatsen van kinderen, en jongeren worden zenuwachtig bij gesprekken met ambtenaren over hun uitkering. Ze hebben vaak het gevoel dat ambtenaren het hen lastig willen maken en erop uit zijn om hen te straffen in plaats van te helpen. Dit wantrouwen komt niet uit het niets. Ook ik heb als jongere uit de Schilderswijk veel verhalen gehoord over kinderen die zonder geldige reden uit huis werden geplaatst, etnisch geprofileerd werden door de politie, en over de gemeente die openlijk zei dat mensen met een uitkering lui waren en gestraft moesten worden. Probeer deze vooroordelen er maar uit te halen. Wel wil ik benadrukken dat de overheid op verschillende vlakken verbetering heeft bewerkstelligd, maar we zijn er nog lang niet. En daar wil ik graag aan bijdragen.
Coach’EmUp wil het vertrouwen herstellen
Bij Coach’EmUp zien we dagelijks de gevolgen van deze wantrouwende houding. Onze cliënten hebben zo weinig vertrouwen dat ze vaak zorgmijders worden genoemd. Ze hebben meerdere negatieve ervaringen met de gemeente en organisaties die in opdracht van de gemeente werken, waardoor hun problemen zich opstapelen en bijna onoplosbaar lijken. Wij moeten hard werken om hun vertrouwen te winnen en constant polsen hoe ze op ons reageren. Zodra we zeggen dat we hen moeten aanmelden bij de gemeente, worden ze terughoudend of willen ze het traject afkappen. Bijna al onze cliënten hebben meerdere verhalen over waarom ze de overheid wantrouwen. Deze verhalen worden versterkt door geruchten in hun omgeving die vaak niet overeenkomen met de werkelijkheid. Als organisatie geloven wij dat mensen pas echt geholpen kunnen worden wanneer ze met respect en vertrouwen worden behandeld en gelijke kansen krijgen. Daarom richten wij ons op het herstellen van dat vertrouwen en het bieden van een veilige omgeving waar onze cliënten zichzelf kunnen zijn.
“Het is tijd om een stap terug te doen en opnieuw te kijken naar de menselijke kant van de samenleving”
Onze doelgroep ervaart het gevoel dat ze er niet volledig mogen zijn als persoon. Het lijkt voor hun alsof instanties hen liever niet accepteren zoals ze zijn, omdat ze anders zijn. Dit leidt tot een situatie waarin er met een dubbele maat wordt gemeten, mensen worden beoordeeld op basis van vooroordelen in plaats van wie ze werkelijk zijn. Daarom pleiten wij bij Coach’EmUp voor een fundamentele verandering in de manier waarop overheidsinstanties met burgers omgaan. Het is tijd om een stap terug te doen en opnieuw te kijken naar de menselijke kant van de samenleving. Mensen moeten de ruimte krijgen om te groeien, fouten te maken en te leren zonder dat ze bij voorbaat al als verdacht worden gezien. Alleen door vertrouwen centraal te stellen in het beleid, kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt.
Waar anderen stoppen, zetten wij door
Zorgmijders weten ons te vinden omdat wij hen kunnen helpen waar anderen falen. Bij Coach’EmUp zijn we experts in het herstellen van vertrouwen en het bieden van maatwerkoplossingen, zelfs als dat betekent dat we soms tegenwind krijgen. We gaan door waar anderen afhaken, omdat we geloven dat iedereen de juiste zorg en steun verdient, ongeacht de obstakels.
Voorbeeld uit onze praktijk
Een schrijnend voorbeeld van wat er mis kan gaan wanneer de overheid gaat handelen vanuit wantrouwen, is het verhaal van een cliënt van ons. Deze cliënt is een geboren en getogen Nederlander, maar zijn leven werd gekenmerkt door vooroordelen en discriminatie. Al van jongs af aan werd hij anders behandeld omdat hij “anders” was. Ondanks dat hij een vriendelijk en vredelievend persoon is, heeft hij door de jaren heen elke hoop verloren dat hij in Nederland een normaal leven kan leiden.
Niemand leek hem te willen helpen
De cliënt kwam bij ons terecht nadat hij door verschillende instanties was afgeschreven. Niemand leek hem te willen helpen, en hij werd constant als een probleemgeval gezien. Bij Coach’EmUp hebben we hem echter met open armen ontvangen. Wij zagen zijn potentieel en boden hem de steun die hij zo hard nodig had. We hielpen hem met huisvesting, financiële ondersteuning en, misschien nog wel belangrijker, we gaven hem vertrouwen in zichzelf en in anderen.
Pas bij Coach’EmUp kon hij de hulpverlening krijgen die hij nodig had
Daar waar niemand zijn vingers durfde te branden, stonden wij wel voor hem klaar. We zijn meegegaan naar rechtszaken, hebben een plek geregeld waar hij zijn verhaal kon doen, ons vertrouwen uitgesproken richting de rechter, media-aandacht voor hem gezocht en nog veel meer. Het verhaal van deze cliënt raakt ons diep. Als geboren en getogen Nederlander zou hij, net als ieder ander, het recht moeten hebben om zijn mening te uiten zonder angst voor represailles. Helaas werd hem dat recht ontnomen, simpelweg omdat hij een andere mening had. Dit leidde tot de beslissing om zijn paspoort af te pakken
“Dit geeft mensen het gevoel dat ze niet vrijuit kunnen spreken”
Wij vinden deze casus onrechtvaardig, want dit geeft mensen het gevoel dat ze niet vrijuit kunnen spreken zonder bang te zijn hun paspoort, en daarmee hun rechten, kwijt te raken. Dit gaat niet alleen om één persoon; het raakt aan de kern van wat we als samenleving moeten beschermen: de vrijheid om je mening te uiten zonder angst. Bij Coach’EmUp maken we ons hard voor deze vrijheid en blijven we vechten tegen onrecht, omdat iedereen in Nederland zich veilig moet kunnen voelen om zichzelf te zijn en zijn stem kan laten horen.
Kan jij ook nergens terecht voor hulp?
Wacht niet langer en neem vandaag nog contact met ons op. Samen kunnen we ervoor zorgen dat jij de hulp krijgt die je verdient. We kunnen je binnen 10 dagen een intakegesprek aanbieden!